سهام عدالت چیست؟
سهام عدالت در واقع نوعی یارانه است که به افراد کم درآمد جامعه تعلق میگیرد. بر اساس تعریف سهام عدالت عبارت است از فروش بخشی از تسهیلات شرکت های دولتی به مردم کم درآمد.
این سهام در دولت نهم اجرا شد و هدف اصلی از ارائه و اجرایی کردن این طرح بهبود رفاه و در نتیجه حمایت از اقشار سطح پایین جامعه از نظر درآمدی است و یکی از طرح هایی است که بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته است.
هدف از اجرای سهام عدالت
دولت نهم هدف خود را از اجرای این طرح مواردی به شرح زیر میداند:
- استقلال خانوارهایی که نیازمند هستند و حمایت مالی دولت از آنها به طور مستقیم کاهش یابد.
- افزایش سرعت در روند خصوصی سازی با استفاده از واگذاری سهام دولتی.
- به کار بردن روشهای شفاف و سالم جهت واگذاری سهام به شرکت های مختلف.
- زیادترکردن تصدیگری مردمی و کوچک نمودن دولت.
- گسترده ترکردن سهم قسمت تعاون کشور.
- توزیع منصفانه درآمد و ثروت در کشور.
سهام عدالت به چه کسانی تعلق میگیرد؟
معمولا به اقشار سطح پایین جامعه از نظر درآمد تعلق میگیرد که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- مددجویان سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی که سود سهام خود را در سال 95 و 96 دریافت کردهاند.
- عشایر و روستاییان که سود عملکرد را در سال 95 و 96 دزریافت کردهاند.
- کارگران ساختمانی فصلی که آنها نیز، این سود را در سال 95 و 96 دریافت نمودهاند.
- اقشار دیگر مانند خبرنگاران، طلاب، خادمان مسجد و زنانی که سرپرست خانوار هستند که این دسته نیز سود خود را در همان سال‌های 95 و 96 دریافت نمودهاند.
- بازنشستگان و کارمندان دولتی، بازنشتگان لشکری و کشوری و دستگاه های عمومی.
پرداخت سود سهام عدالت
سهام عدالت از یک سبد سرمایه گذاری تشکیل شده است و سرمایه گذاران از سود و زیان این سبد بهره میبرند. در این روش سود سهام فقط برای سرپرست خانوار واریز نمیشود و برای تک به تک افرادی که سهام دارند به طور جداگانه واریز میشود.
در هنگام ثبت نام افراد شماره شبا خود را دریافت نموده و برای دریافت سود نیز از همان شماره استفاده میکنند.
برای خبردار شدن از وضعیت سهام عدالت خود میتوانید از سایت سهام عدالت کمک بگیرید که در حال حاضر با توجه به برنامه هایی که در نظر گرفته شده است، ثبت نام جدیدی برای این سهام وجود ندارد و در صورت هر خبری مبنی بر ثبت نام آن خبر در پایگاه های دولتی نشر داده میشود.
اولین سود سهام عدالت در سال 95 و 96 واریز شد و در مرداد ماه سال 98 نیز مرحله دیگری از سود سهام عدالت واریز شد که بر اساس آن افرادی که در گروه یک قرار دارند یعنی کمیته امداد و بهزیستی سودی بیشتر از سایر گروه ها دریافت نمودند.
سهام عدالت در بورس
چالش هایی مبنی بر این که سهام عدالت وارد بورس شود وجود دارد که ابتدا لازم است مجلس آن را تصویب کند و تا زمانی که مالکیت سهام در دست شرکت های تعاونی است امکان عرضه سهام در بورس وجود ندارد و لازم است ابتدا از ساختار پیشین خود خارج شود.
حضور تمام سهامداران در بورس در سیستم پاسخگویی خلل ایجاد میکند و لازم است ابتدا بستر سازی مناسب صورت گیرد. همانطور که خودتان میدانید هر روشی دارای معایب و مزایایی است و بهتر است نوع روش عرضه با مشارکت دولت و نمایندگان مجلس انجام شود.
لازم است ابتدا تسهیلاتی برای شرکت های بورسی و فرابورسی در نظر گرفته شده و آنگاه سهام عدالت به آنها واگذار شود.
نحوه مدیریت سهام عدالت و فعالیت در بازار بورس
اگر قصد دارید تا شخصا به مدیریت سهام عدالت خود در بازار بورس بپردازید نیاز به کمی تجربه برای این کار دارید و بهتر است که از قبل با نیازمندی‌های این بازار و خطرها و ریسک‌های پیشرو برای حضور فعال در این بازار آشنا شده باشید.
به طور حتم در صورتی که دارای هوش اقتصادی بالایی باشید خواهید توانست به خوبی به مدیریت سهام خود بپردازید و به مرور با آشنایی با دیگر شرکت‌های بورسی به یکی از فعالان حرفه‌ای در بازار بورس تبدیل شوید.
اگر چنین قصدی دارید بهتر است که از همین حالا آغاز به کار کنید زیرا که اصطلاحات و مفاهیم زیادی هستند که نیاز دارید با آنها آشنا شوید.
آزاد سازی سهام عدالت چگونه است؟
برای نخستین بار آزادسازی سهام عدالت در سال 99 مطرح شد و شروع به اجرا شدن کرد.
منظور از آزادسازی به این معنا است که میتوان سهام عدالت را در بازار سرمایه، به فروش رساند که در سال های پیشین سازمان خصوصی سازی کشور این کار را انجام داد و معاملات توسط این سازمان ها انجام شده و سود مردم سالانه به آنها واگذار میشد.
با آزاد سازی سهام عدالت، مدیریت سهام توسط مالکان آن اداره میشود. البته آزاد سازی آن اجباری نیست و شما میتوانید آن را آزاد کنید و یا همچنان به حالت قبلی بگذارید.
انواع روش های آزادسازی سهام عدالت
در کل دو روش برای آزادسازی این سهام وجود دارد که به آنها روش های مستقیم و غیرمستقیم گفته میشود. هر کدام از روش های مستقیم و غیرمستقیم برای افراد خاصی هستند و امکان سود و زیان در هر دو روش وجود دارد. که در ادامه شما را بیشتر با این روش ها آشنا خواهیم کرد.
روش آزادسازی سهام مستقیم
در روش مستقیم مدیریت سهام برعهده مالک آن است در نتیجه لازم است کد بورسی داشته باشد. بنابراین لازم است نسبت به مدیریت سهام خود از اطلاعات کافی برخوردار باشید و سپس از این روش استفاده کنید.
همچنین بخوانید : آیا می توان سهام عدالت را انتقال داد؟
روش سهام داری غیر مستقیم
در روش غیرمستقیم مالکیت همچنان باقی میماند و مدیریت سهام برعهده شرکت های استانی خواهد بود که به مرور زمان همین شرکت ها نیز وارد بازار سرمایه می‌شوند.
وضعیت این شرکتها مانند ای تی اف است و ساختار حقوقی آنها با ای تی اف تفاوت دارد. ناگفته نماند هنوز اطلاعات دقیقی در مورد تعیین تکلیف این شرکتها در دسترس نیست.
سهام عدالت متعلق به کدام شرکتها است؟
یک سوال دیگر که تا حد زیادی دارای اهمیت است و در صورتی که در بازار بورس تجربه زیادی ندارید باید به پاسخ آن توجه کنید این است که سهام عدالت شما متعلق به کدام یک از شرکت‌های عرضه شده در بورس است؟
سهام عدالت از ابتدای امر از شرکت‌های بزرگ بورسی انتخاب شد و پس از آن به مردم عرضه شد. گفتیم که سهام این شرکتها که شامل بانک‌ها و پالایشگاه‌ها و دیگر موسسه‌ها و سازمان‌های مالی و تولیدی بزرگ دولتی بودند در دولت نهم تحت عنوان سهام عدالت به مردم اختصاص داده شد.
گفته میشود که این شرکت ها از بین بهترین شرکت‌های دولتی عرضه شده در بورس انتخاب شده‌اند تا با اختصاص آنها بیشترین سود به مردم تعلق بگیرد. البته برای اثبات ادعای بیشترین سود نیاز است تا نگاهی به کارنامه سهام عدالت و فراز و نشیب‌های آن در سال‌های گذشته بیندازیم.
نیازی به نام بردن از همه این شرکت ها به طور خاص نیست و هر یک از شما در صورتی که مالک سهام عدالت باشید با مراجعه به سایت ها و پورتال‌های مرتبط با سهام عدالت به راحتی خواهید توانست سبد سهام عدالت خود و شرکت هایی که در آنها دارای سهم هستید را ملاحظه کنید.
با سهام عدالت خود چکار کنیم؟
سوالی که ممکن است برای افرادی که در بازار بورس فعالیت ندارند وجود داشته باشد این است که با سهام عدالت خود چکار کنند؟ آیا بهتر است که آن را به عنوان یک سرمایه برای آینده خود ذخیره کنند؟ و یا این که بهتر است ان را در بازار بورس به فروش برسانند و از پول ان برای سرمایه گذاری در کارهای دیگر استفاده کنند؟
قبل از هر چیز باید بدانید که در حال حاضر (در زمان آپدیت این مقاله) با توجه به افت شاخص های بورس ممکن است که فروش سهام عدالت برای شما پول زیادی به همراه نداشته باشد. زیرا که ما در ماه‌های گذشته شاهد سقوط پی در پی شاخص بورس بودیم که از کانال دو میلیون واحد به زیر یک میلیون و پانصد هزار واحد رسید.
این بدان معنا است که سهام عدالت هر یک از ما میزان زیادی از ارزش خود را از دست داد. برای همین شاید بهتر باشد که آن را نادیده بگیرید و صبر کنید شاید در آینده با قیمت مناسبتری موفق به فروش آن شوید.
البته کسانی هستند که در جامعه ما با مشکلات عدیده اقتصادی روبرو هستند و راهی جز فروش سهام عدالت خود ندارند. ارزوی ما برای این دسته از افراد آینده‌ای بهتر بدون هر گونه مشکلات اقتصادی است. اما در هر صورت فروش سهام عدالت در شرایط حاضر کمک چندانی به اقتصاد خانواده نخواهد کرد.
از سوی دیگر کسانی هم که سهام خود را تا به حال فروخته‌اند لازم نیست زیاد تاسف بخورند و با توجه به ظرفیت‌های زیادی که کشور ما دارد در صورت مدیریت درست منایع، آینده روشنی در انتظار جامعه خواهد بود و مشکل اصلی امروز ما سهام عدالت محسوب نمیشود.
نگاهی به کارنامه سهام عدالت از ابتدا تا به حال
در دهه هشتاد شمسی بود که دولت وقت تصمیم به اختصاص سهام عدالت به بسیاری از شهروندان ایرانی گرفت. در آن زمان بسیاری از این تصمیم راضی به نظر می‌رسیدند و بسیاری از افراد در رده‌های بالای حکومتی از آن حمایت کردند.
اما عده‌ای دیگر آن را صرفا یک حرکت تبلیغاتی می‌دانستند و کشور را نیازمند تغییر اساسی در ساختار مالی و اقتصادی سازمان‌های حکومتی به منظور بهبود وضع مردم و تحقق عدالت اقتصادی اجتماعی می‌دانستند.
اما در هر صورت با تصمیم رئیس دولت وقت این تصمیم عملی شد و میلیون‌ها نفر از مردم کشورمان سهام عدالت دریافت کردند. اگر چه در ابتدا سودهایی به افراد دارای سهام عدالت اختصاص یافت.اما در طی سال‌های بعد خبری از این سهام نبود و روند واگذاری آن به مردم در ابهام فرو رفت.
در یکی دو سال گذشته زمزمه‌هایی در مورد آزاد شدن این سهام به گوش رسید. در نهایت در سال جاری و در نیمه اول سال 1399 بود که اخبار آزاد سازی چند مرحله‌ای این سهام منتشر شد. شاید به خاطر بیاورید که در بهار سال 99 بود که اخبار ضد و نقیضی از نحوه آزادسازی این سهام به گوش همه ما رسید.
همچنین بخوانید : آموزش فروش سهام عدالت
بسیاری از مردم در آن زمان در مورد نحوه تملک و مدیریت سهام خود دچار سردرگمی بودند. زیرا که هر یک از نهادها گزارش متفاوتی در مورد نحوه آزادسازی منتشر می‌کرد.
از سوی دیگر سایت‌هایی که مرجع ثبت نام و یا ویرایش اطلاعات اشخاصی بود که دارای سهام عدالت بودند با مشکلاتی روبرو شده بودند. اما در نهایت با وجود همه این ناهماهنگی‌ها، در دو مرحله درصدی از این سهام با دستور رئیس دولت آزاد و امکان خرید و فروش آن فراهم شد.
اما باز هم پس از آن با آزاد شدن سهام عدالت باز هم مشکلاتی در مرحله فروش آن گریبان گیر دارندگان سهام عدالت شد. حاشیه‌های به وجود آمده در فروش این سهام آنقدر زیاد بود که نمی‌توان در یک مطلب به بیان آنها پرداخت.
اما در یک جمله بگوییم که بسیاری از مردم از عملکرد دولت در این زمینه انتقاد کردند.
اما به به همین دلیل با نگاهی به نحوه مدیریت این سهام به طور کلی میتوان گفت که سهام عدالت می‌توانست کارنامه بسیار درخشان تری از خود به جا بگذارد و بدون هیچ ابهام و مشکلی در اختیار دارندگان این سهام یعنی اقشار مختلف جامعه قرار بگیرد تا خاطره‌ای شیرین در اذهان مردم به جا بگذارد.
آیا سهام عدالت واقعا به گسترش عدالت کمک کرده است؟
با توجه به نامی که برای سهام اختصاص یافته به اقشار مختلف مردم دارد بسیاری می‌گویند که آیا واقعا این سهام می‌تواند به گسترش عدالت کمک کند؟ یا این که بیشتر جنبه کمکی مالی کوچکی برای مردم دارد.
در پاسخ باید گفت که کارنامه سهام عدالت در حدود یک دهه گذشته نشان داده است که تا به حال سهم چندانی در برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه ما نداشته است و برای همین شاید بتوان این سهام را به عنوان یک کمک هزینه برای مردم محسوب نمود.
گسترش عدالت در جامعه ما به چیزی بیش از این سهام نیاز دارد. برای همین هم دولت باید هر چه بیشتر تلاش کند با اجرای برنامه‌های عدالت اقتصادی به صورت نهادینه به حل مشکلات اقتصادی مردم کمک کند.
با اختصاص سهام عدالت و یا کمک هزینه به خانوارهای کم درآمد نمی‌توان به طور نهادینه مشکلات موجود در جامعه خودمان را حل کنیم.
آن چه ما تا به حال از این سهام در یک دهه گذشته دیده‌ایم تنها واریز سودی ناچیز بوده است که نمی‌توان آن را برای برقراری عدالت در یک جامعه فاکتوری موثر یا حتی کمک کننده دانست.
در سال اخیر نیز با امکان فروش این سهام برای مردم اگر چه عده‌ای موفق به فروش سهام عدالت خود و دریافت وجه مربوطه شدند، اما با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و تورم بسیار بالا این مبلغ کمک قابل ملاحظه‌ای به اقتصاد خانواده‌های ایرانی نکرده است.
امید می‌رود که دولت کشورمان با تلاش برای مهار تورم سعی کند تا عدالت اقتصادی را تا حدودی محقق کند و در کنار آن با مبارزه با فساد به گسترش هر چه بیشتر عدالت کمک نماید.
سخن آخر
سهام عدالت یکی از طرح هایی است که برای اولین بار در دولت نهم اجرا شد و هدف اصلی آن حمایت از قشر سطح پایین جامعه از نظر مالی بود.
در سال 99 امکان آزادسازی این سهام به مالکان داده شد و آن ها میتوانستند این سهام را بفروشند یا اگر دارای هوش مالی بالایی هستند خودشان آن را مدیریت کنند.
در حال حاضر امکان ثبت‌نام جدید برای این طرح وجود ندارد و فقط افراد قبلی که ثبت‌نام کردهاند می‌توانند از مزایای این طرح استفاده کنند.